De Duivelsdriehoek
Carolien Roodvoets
“De Duivelsdriehoek”
De psychologische achtergronden van overspel
Indeling
Na de Inleiding {pagina 7} neemt Carolien je mee in de thematiek van de Duivelsdriehoek: Verboden vruchten, {11} Tot de dood ons scheidt, {26} De vreemdganger, {43} Echtgenote, moeder, minnares, {76} Voorspel, Hoogtepunt en Nasleep, {102, 123 en 151} De keuze, {166} Thuiskomst, {194} De doorstart {211} naar Bevrijding {227}.
Op de achterflap lees ik: “Het fenomeen vreemdgaan prikkelt onze fantasie. Wat drijft de vreemdganger? Wat zijn de motieven van de minnares? En wat is de reden dat de bedrogen echtgenote haar man toch niet kwijt wil? Carolien beschrijft de psychologische achtergronden van geheime liefdesverhoudingen.”
Inleiding
“Het begin van een gevaarlijke verliefdheid is te vergelijken met de vooravond van een oorlog. Er is nog niets gebeurd; de eerste stap is nog niet gezet; het eerste schot nog niet gelost. Maar een van bede partijen zal tot actie overgaan,” start Carolien haar boek. “Dit boek gaat over vreemdgaan … Dit boek gaat over liefde.”
De duivelsdriehoek gaat over de geheime liefdesverhouding van de getrouwde man met een ongetrouwde minnares, met op de achtergrond de, in eerste instantie nietsvermoedende, echtgenote; vaak een ‘onschuldig avontuurtje,’ dat niet zelden ontaardt in een klassiek drama.”
De duivelsdriehoek beschrijft de psychologische achtergronden van het ontstaan, het verloop en de afloop … {8} en maakt de psychologische drijfveren begrijpelijk met als achtergrond “De wens naar verbondenheid met zichzelf en met de ander, de wens een ‘heel mens’ te zijn.” {9}
Verboden vruchten
Is het aan Adam en Eva te danken dat vreemdgaan zo oud is als de mensheid? Na het eten van de verboden vrucht verdween blijkbaar de seksuele onschuld; daardoor bedekten zij hun geslachtsdelen met vijgenbladeren. Is dat het ontstaan van een zoekend en onrustig leven en dat mensen gevoelig zijn voor de verleiding, ook in de liefde?
Carolien citeert Koning David en Batseba; Zeus en Io en Bill Clinton en Monica Lewinsky in de hedendaagse tijd. ‘Not done’ om daar in bepaalde kringen over te praten, maar in de praktijk blijkt dat iedereen gniffelt en de meest sappige details kent. {13}
De tolerantie ten opzichte van overspel verschilt per bevolkingsgroep; is onderhevig aan tijdverschijnselen. {15} Vreemdgangers die mensen in hun directe omgeving benaderen hebben direct te maken met de gevolgen daarvan, zoals loyaliteitsconflicten en bovendien leidt vreemdgaan regelmatig tot scheiding, persoonlijke crises en ontwrichting. Maatschappelijk gezien is dat onvoordelig, maar de persoonlijke redenen om tegen overspel te zijn wegen zwaarder. “Veel mensen zijn bang om bedrogen of verlaten te worden of vrezen in de positie van de schuldige en bedrieger terecht te komen …” {17}
“Voor iemand die ooit langdurig bedrogen is kan het moeilijk zijn om opnieuw in een positief scenario te geloven.” {18}
Recensie: © Cees van der Boom
Tot de dood ons scheidt
Vóór 1900 werden huwelijken gesloten als economisch verbond; pas daarna was liefde steeds vaker de reden om te trouwen. In het tijdsbeeld van toen was het moeder de vrouw die thuis de scepter zwaaide en er voor zorgde dat man en kinderen niets tekort kwamen. Sinds de jaren zestig staan relaties meer onder druk, onder andere door de vrouwenemancipatie waardoor zelfontplooiing boven aan de individuele verlanglijstjes stond en de relatie vooral groeibevorderend moest zijn.
Daardoor verschuift het economisch motief naar een biologisch belang: de wens om kinderen te krijgen. Dit belang is - door het veranderende tijdsbeeld - opnieuw betrekkelijker geworden; ook al omdat maatschappelijk gezien alles veel sneller gaat en korter duurt.
Liefde is steeds belangrijker geworden, maar tegelijk hebben we er ook allemaal associaties en verwachtingen bij. Het lijkt erop dat we ons meer en meer kunnen overgeven aan die verwachtingen, aan die fantasie van paradijselijke liefde, maar wanneer de relatie niet daaraan voldoet breken we de boel weer op en gaan we op zoek naar een nieuwe relatie in de hoop toch ooit het paradijs te vinden. {28} Wanneer mensen hun eisen in het romantische huwelijksideaal wisten bij te stellen of konden relativeren, kwam dat hun relatie ten goede. “De kunst van het samenleven is de kunst van het relativeren,” oftewel: “Behoud je illusies en verlies je partner, of behoud je partner en verlies je illusies.” {31}
De vreemdganger
“Schuilt er een vreemdganger in elke man?” De bedrogen echtgenote houdt graag vol dat de minnares de aanstichtster is van al het kwaad terwijl de minnares juist het vreemdgaan van haar minnaar veroordeelt, hoe hypocriet dat dan ook lijkt. {43}
Wat zijn dan de persoonlijke drijfveren waarom mensen steeds weer in driehoeksrelaties verzeild raken? Die drijfveren op latere leeftijd, ook in de liefde, kunnen bepaald worden door de persoonlijke ontwikkeling op jonge leeftijd. Hoe iemand zich ontwikkelt hangt gedeeltelijk af van de gezinsomstandigheden waarin hij of zij is opgegroeid.
De eerste driehoeksverhouding in een kinderleven is de relatie tussen moeder, kind en vader. Die context is vertrouwd; vreemdgangers zoeken in het latere leven vaak weer zo’n context van ‘drie’ - de ‘oedipale driehoek’ op.
Mythen, sagen en sprookjes worden altijd door volwassenen geïnterpreteerd. Daardoor hebben zij ook de macht om een voor hen goede betekenis daaraan te geven; vaak die van de goede en liefdevolle ouder, terwijl de realiteit ook wel eens {ingrijpend} anders is. {51} We willen het niet zien en erkennen dat ouders hun kinderen soms misbruiken, beschadigen en dat ze de eigen identiteit van kinderen ontnemen en opofferen voor de eigen behoeften en verlangens … Blijkbaar is het de mens niet gegund om in paradijselijke sferen te blijven hangen, maar worden wij pas volledig mens wanneer we blootgesteld worden aan levenslessen en kommer en kwel. {53}
Binnen de psychologie is het een geliefd thema dat de mens verschillende ontwikkelingsstadia moet doorlopen en zijn er acht fasen te onderscheiden; van de orale fase tot aan de rijpheidsfase. Voor de karaktervorming wordt meestal aangenomen dat de eerste drie fasen de belangrijkste zijn. Hoe de latere persoonlijkheid in aanleg meer of minder wordt bepaald is afhankelijk van hoe bepaalde fases doorlopen worden. {57}
Een evenredig aandeel in de opvoeding door moeder en vader is voor een evenwichtige groei van belang. Doordat vaders vaak nogal afwezig zijn, mist het kind een positieve identificatiefiguur in zijn leven en zal hij vooral in de oedipale fase in de knel komen. Op zoek naar zijn identiteit zal hij al het ‘vrouwelijke,’ ‘zachte,’ ‘zwakke,’ ‘ontvankelijke’ onderdrukken in de veronderstelling dat alles wat vrouwelijk is, niet mannelijk is. Tegelijk zal hij soms afstand van zijn moeder nemen omdat hij anders bang is dat moeder te veel bezit van hem zal nemen. Moeder is een tegenstrijdig figuur: zijn eerste grote liefde en ook de grote ‘nee-zegster’ in zijn leven waartegen hij zich weer zal afzetten omdat dit autonomie geeft. {59}
Innerlijke psychische conflicten - een tegenstrijdigheid, een gevoel van uit balans zijn - vragen dan om een oplossing en een driehoeksverhouding - het getal drie is de uitdrukking van de volkomenheid - kan een poging zijn om die disbalans op te heffen. Het vreemdgaan van de getrouwde huisvader kan dus een poging zijn om het innerlijke conflict op te lossen; een gedreven zoektocht naar het paradijselijke gevoel van harmonie, naar het gevoel van ‘heel’ te zijn om daardoor de splitsing in zichzelf op te heffen. {63}
Een vreemdganger als Zeus vindt dat hij er ‘recht’ op heeft en omdat zijn behoefte aan seksualiteit groot is. {66}. Andere types zijn Poseidon, {67} Ares, {70} Hermes en {71} Dionysus. {73}
Echtgenote, moeder, minnares
Er zijn meer alleenstaande vrouwen dan ooit {76} en zij klagen wel eens over het feit dat er zo weinig leuke ongebonden mannen zijn, daardoor moeten ze zich wel ‘vergrijpen’ aan een getrouwde man. {78} In de fallische fase richt het meisje zich uit frustratie meer op de vader omdat haar moeder haar geen penis kon verschaffen {82} en het is dan ten zeerste van belang hoe de vader en de moeder daarop reageren. {84}
De Griekse godin Artemis zou model kunnen staan voor het meisje dat zich tot een zachtaardige, mooie, zelfbewuste en krachtige vrouw ontwikkelde, {84} maar als de vader de grote afwezig is, dan loopt het meisje het risico dat de separatiefase niet goed wordt doorlopen {85} en kan dit een diepe wond in de psyche van de vrouw achterlaten met een verscheurdheid en innerlijke disbalans tot gevolg.
Hoewel de echtgenote beslist wordt meegesleept door de drijfveren van anderen, heeft ook zij vaak diepe onbewuste beweegredenen die mede veroorzaken dat haar man vreemdgaat en zij elke keer bedrogen wordt. Zo kan zij een notoire vreemdganger als huwelijkspartner kiezen als wanhopige poging tot herstel van die oorspronkelijke vader/dochter-wond en ze zal hopen en ervoor vechten dat haar man c.q. haar vader zich toch definitief aan haar zal binden. {86}
In de mythologie leidt dat dan tot types als het in het kindvrouwtje Persephone in de rol van de behaagdochter, {88} de minnares, {89} of de echtgenote. {92} Of als Athena, de prestatiedochter omdat vader zelf ambitieus is en houdt van een slimme dochter, {93} de minnares, {94} of de echtgenote. {95} Of als Dementer, de verzorgster, {96} als inwisselbare minnares en echtgenote; {97} of als Hera, godin van het huwelijk om ‘hem’ te dienen. {99}
Van belang is ook te bedenken dat veel getraumatiseerde mensen vaak lijden aan zogenaamde herhalingsdrang {91} en dat alle spelers in het buitenechtelijke drama gevangen zitten in dezelfde driehoek. In die driehoeksrelatie proberen ze de psychische wonden te helen, maar dat lukt niet omdat de gespletenheid blijft en de driehoeksverhouding kan hooguit een ‘eye-opener’ zijn …
De minnares en de echtgenote: ze zijn rivalen geworden door een man die ze beide liefhebben … {101}
Voorspel, Hoogtepunt en Nasleep
We blijven verantwoordelijk voor elke stap die we zetten, ook al gaat die richting het buitenechtelijke bed. Vreemdgaan overkomt je niet, maar is een keuze … {Voorspel, 102} en wanneer de vreemdganger en de minnares echt verliefd op elkaar zijn geworden, zijn ze verslaafd aan elkaar geraakt en vertonen ze alle symptomen van verslaafde mensen, zijn ze elkaars obsessie en staat alles in het teken daarvan en leven ze van de ene ontmoeting naar de andere {Hoogtepunt, 124} en zitten ze gevangen in de drive om de innerlijke splitsing te helen en de herhaling van vroegere onopgeloste conflicten. {129}
In iedere relatie wordt het spel van afstand en nabijheid tot elkaar gespeeld; is een enorme behoefte aan intimiteit en kunnen ze die tegelijk nauwelijks verdragen omdat dat ook angst kan oproepen: angst om in de steek gelaten te worden, angst om in de ander op te gaan, met de ander te vervloeien, … {136}
De grote onzichtbaarheid breekt de meeste minnaressen na verloop van tijd op, omdat het voelt als een ontkenning van haar bestaan {Nasleep, 151} en de oneerlijkheid van de situatie steeds duidelijker wordt: hij zegt van haar te houden en voor hem is zij nummer één, maar in de praktijk is zij nummer twee. “Van iemand houden en er niet openlijk voor uitkomen verhoudt zich slecht tot elkaar” {152} en het wrange is dat de man zijn minnares in negen van de tien gevallen zal verraden en haar bestaan zal ontkennen als daar expliciet naar wordt gevraagd. {153} Bill Clinton: “I did not have sexual relations with that woman.”
Er volgt nog véél meer wat zeker de moeite van het lezen waard is en absoluut interessant is, maar in deze recensie laat ik het hierbij. Als het onderwerp je interesseert nodig ik je van harte uit om dit boek zelf te lezen …
Mijn conclusie
Recensie: © Cees van der Boom
Door het lezen van dit boek herinner ik mij een gesprek dat ik met een echtpaar had: “Ben jij wel eens vreemdgegaan in de tijd dat je getrouwd was?” Het was een hele onverwachte vraag die de man stelde, terwijl hij steeds naar de deur keek omdat zijn vrouw even naar het toilet was. Het heeft iets stiekems en heel even zit ik met een mond-vol-tanden. “Nee, nooit! Dat zou nooit in mij opkomen,” antwoordde ik. Hij kijkt mij even meewarig aan en is daarna in zijn reactie heel stellig: “Dan ben je geen echte man. Echte mannen zijn jagers … Ik heb zoveel vrouwen gehad terwijl ik met haar getrouwd …”
De context van het verhaal laat ik vanwege privacy even in het midden, maar het gesprek verdiepte zich daarna van de ziekte naar vreemdgaan en buitenechtelijke relaties. Beiden vertellen over vroeger, over hun jeugd en wat ze meemaakten. Over hun pijn en hun onmacht. Het werd een lang en diepgaand gesprek. Het lijkt erop dat ze toen pas écht naar elkaar luisterden. Naar wat hen bezighoudt, over angsten van het verleden maar nu ook over de gezamenlijke toekomst …
Enerzijds de grote zoektocht naar autonomie van de man en anderzijds naar ge-bonden en ver-bonden. Zowel de man als de vrouw maakten heel veel mee en het lijkt er op dat ze nu pas steun en verbinding bij elkaar zoeken én vinden.
In de duivelsdriehoek beschrijft Carolien Roodvoets heel duidelijk de psychologische beweegredenen waarom een driehoeksverhouding soms kan ontstaan. Ik lees heel duidelijk dat mensen in pijn beginnen om hun heil elders te zoeken terwijl ze eigenlijk alleen maar op zoek zijn naar heling. Het leidt misschien tot een pleister op de {diepe} wonde maar uiteindelijk resulteert het in verliezers …
Het boek maakt veel inzichtelijk.
Misschien heeft de man gelijk als hij zegt dat ik geen ‘echte’ man ben. Ik realiseer me dat hij mij zo ziet en dat tegen mij zegt vanuit zíjn perspectief en met zijn verleden.
Maar: vreemdgaan? Wát er ook gebeurt: Geen haar op mijn hoofd die daar aan zou denken. Als ik verbonden ben in een relatie staat zíj op de eerste én op de enige plaats ...
Vertrouwen wordt geschaad wanneer er dingen gebeuren in de relatie die niet binnen het verwachtingspatroon liggen {zoals vrijen buiten de relatie} en dit is in feite ook logisch! Het gaat m trouw en keuzes maken. Trouw refereert aan oprechte verbondenheid; met jezelf en met je partner!
Waardering: 5 uit 5.
Van Harte Aanbevolen!
Zelf lezen?
De duivelsdriehoek
De psychologische achtergronden van overspel
Carolien Roodvoets
ISBN: 978-94-013-0191-6 13e druk 2015
Altamira
© Cees van der Boom
Trotse pa van Joanne, Sietske & Irene
Geregistreerd- (RAD) & Gecertificeerd Arbeidsdeskundige (CERT-AD) | Life-coach voor mensen met kanker | MCI Mastercoach | Re-integratiedeskundige | NOLOC erkend Loopbaanprofessional | NOBCO erkend Coach | Storyteller | Spreker | Recensent | Jobcoach | Reiki Master
Auteursrecht © Cees van der Boom
Overname van {delen van} deze publicatie is
uitsluitend mogelijk met uitdrukkelijke toestemming
Bewerking cover: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig
'De duivelsdriehoek' ~ Carolien Roodvoets | Recensie: © Cees van der Boom | Bewerking: © Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig