De kracht van gehechtheid
Dr. Diane Poole Heller
"De kracht van gehechtheid ... "
"Het innerlijke vermogen ontwikkelen om diepgaande en bestendige relaties aan te gaan ..."
Voor iedereen die de moed heeft
de diepte in te gaan,
de waarheid van het verhaal te leven,
compassie te voelen voor de pijn
en de verkregen wijsheid te delen.” {p 7}.
Voorwoord
“Ieder mens heeft het kaliber en de gelegenheid om een heldenreis te ondernemen. Ik geloof dat en in dat geloof ben ik duizenden keren bevestigd tijdens de vijfenveertig jaar van mijn klinische ervaring. Ons vermogen om ons al dan niet te houden aan onze eigen, volstrekt unieke kijk op wie wij proberen te zijn, beïnvloedt veel beslissingen in ons leven,” schrijft Peter A. Levine, PhD en auteur van ‘Trauma en geheugen’ in zijn voorwoord.
“De held in ons allemaal wordt geconfronteerd met een geëxternaliseerde dreiging: een machtige tegenstander. Deze tegenstander in ons leven is een symbolisch obstakel voor innerlijke orde, rust, liefde, welbevinden, relaties en een algemeen belang. Deze tegenstander lijkt een overweldigende kracht en macht te bezitten en is erop uit om de held te vernietigen en te straffen en om een donkere wolk te laten uitwaaieren.
Trauma heeft overduidelijke parallellen met deze tegenstander. In essentie draait trauma (en diepe emotionele verwonding) om overweldiging en hulpeloosheid …
Gehechtheid omschrijft waar de held vandaan komt en ook het pad dat ingeslagen moet worden. Helden worden niet geboren, ze krijgen gestalte door hun confrontatie met tegenslagen. De markantste helden uit klassieke tijden zijn degenen die verschrikkelijke teleurstellingen en verlies meemaken. Zij zijn niet tegen hun taak opgewassen. Eerst falen ze. Ze veranderen. Ze bewijzen zich aan anderen en aan zichzelf …
In het werkelijke leven van alledag kunnen we ons maar zelden verbinden met de rol van onze innerlijke held … Als het gaat om het ontwikkelen van verbinding met het zelf, om het vinden van veiligheid en zekerheid in onszelf en in anderen … kunnen we kracht ontlenen aan het contact met ons ‘verheven zelf’ als een belichaamde en bewuste manier om richting te geven aan onze keuzes en handelingen …”
Inleiding
Diane vertelt in de inleiding een gebeurtenis die haar overkwam in 1988 tijdens de voorbereidingen van haar bruiloft. Een porseleinen beeldje dat haar schoonmoeder haar gaf, gleed weg van de bijrijdersstoel en dreigde te vallen. Ze maakte haar gordel los om dat te voorkomen en op dat moment trekt zij per ongeluk aan het stuur, tegen het tegemoetkomende verkeer en ze ramt een tegenligger.
Door die frontale botsing belandt de auto van haar tegenligger op de kop en kwam er met relatief weinig kleerscheuren vanaf. Zelf schiet ze met haar hoofd door de voorruit heen, waarbij zij een traumatische hersenbeschadiging oploopt.
Ze begint zich ‘raar’ te gedragen - het is voor haar een desoriënterende, angstaanjagende en gênante periode – en ze ervaart momenten van ongelofelijke gelukzaligheid. Het legt ook een aantal onverwachte en moeilijke ervaringen bloot; een traumageschiedenis waarvan zij al lange tijd was gedissocieerd.
Ze grijpt alles aan om te doorgronden wat er met haar aan de hand is en kruist het pad met Peter Levine, die ze tijdens een workshop Somatic Experiencing® ontmoet en dat resulteert in de wetenschap dat ze haar zenuwstelsel weer moest reguleren en de kennis dat SE haar helpt. Vervolgens wordt zij een van de eerste hulpverleners die met SE werkt.
Recensie © Cees van der Boom
H1 Veilige gehechtheid
Veilig gehechte mensen krijgen in hun jeugd meestal genoeg liefde en ondersteuning van consequent responsieve verzorgers en als volwassene zijn ze interafhankelijk en met anderen verbonden op een gezonde, wederzijds gunstige manier. Ze vinden zowel verbondenheid als alleen zijn oké.
“Voor sommige mensen kan veilige gehechtheid een onbereikbaar of gefantaseerd doel lijken, maar ze is wel degelijk het basisontwerp van ons functioneren. Hoe onbereikbaar ze ook lijkt, het is altijd beschikbaar om te worden ontdekt, opgeroepen, uitgevoerd en uitgedrukt te worden. Misschien dat we er af en toe van afgesneden raken, maar we verliezen ons aangeboren vermogen voor veilige gehechtheid nooit.” {p 51}.
Ze geeft ook helder aan wat veilige gehechtheid niet is en zegt: “Veilige gehechtheid is afstemming. Het weerspiegelt een omgeving die goed genoeg is om basisvertrouwen te scheppen en te bevorderen en dat het gaat om bescherming; aanwezigheid en ondersteuning; autonomie en interafhankelijkheid; ontspanning vertrouwen en veerkracht.”
Wat zijn dan veilige-gehechtheidsvaardigheden? Diane beschrijft het belang van 12 kernwaarden:
- diep luisteren {mensen willen oprecht ‘gehoord’ worden};
- aanwezig zijn {dat je voor iemand ‘klaar’ staat};
- afstemmen {heel veel compassie};
- gezamenlijk aandacht inzetten {dat je er wederzijds voor elkaar bent];
- contact onderhouden {consequente ontvankelijkheid of responsiviteit};
- bewustzijn van komen en gaan {ons systeem is gevoelig voor mensen die naderen of vertrekken en de omschakelingen die daar bij komen};
- je ogen gebruiken {oogcontact is essentieel omdat we zijn ontworpen om face to face te communiceren};
- spelen {een prachtige manier om verbondenheid en vertrouwen tot stand te brengen};
- de automatische piloot uitschakelen {nieuwe en bijzondere dingen bedenken om samen te doen waardoor je geïnteresseerd en verbonden blijft};
- goedmaken, goedmaken, goedmaken {we maken allemaal fouten en dit is een essentiële component om veilige gehechtheid te onderhouden};
- hulpmiddelen ontwikkelen en uitbreiden {gehechtheidspatronen ontstaan niet in één bepaalde levensfase};
- oog hebben voor het goede {als we onze verwondingen onderzoeken, voorzichtig verzorgen en ons met compassie helen is het belangrijk om het positieve in ons leven te voeden};
H2 Vermijdende gehechtheid
Mensen met deze gehechtheidsstijl neigen er naar om intimiteit op afstand te houden of het belang van relaties te bagatelliseren. Vaak zijn ze als kind verwaarloosd: te veel alleen gelaten, afgewezen door hun verzorgers of anders waren hun ouders niet aanwezig genoeg.
H3 Ambivalente gehechtheid
Mensen die hier mee kampen krijgen veel stress te verduren omdat ze niet weten hoe ze hun behoeften moeten vervullen of omdat ze zich onzeker voelen of ze wel liefde krijgen of verdienen. Hun verzorging was onvoorspelbaar of merkbaar inconsequent en ze kunnen in hun relaties overmatig waakzaam zijn op minachting of verlating, waardoor hun hechtingssysteem op volle toeren begint te draaien. Voor hen zijn consequentheid en geruststelling het allerbelangrijkst.
H4 Gedesorganiseerde gehechtheid
Deze stijl kenmerkt zich door een buitensporige angst. De doelen van het hechtingssysteem staan haaks op het instinct om dreiging te overleven. Als kinderen overstuur, ziek of bang zijn, zoeken ze van nature troost en bescherming bij een liefdevolle ouder, maar wat moeten ze beginnen als diezelfde ouder de bron van angst of gevaar is? Zij kunnen dan vast komen te zitten in een dreigingsrespons en/of schakelen tussen vermijding en ambivalentie zonder een duidelijk identificeerbaar patroon en vaak lijden ze aan psychische en fysieke verwarring.
Het is best verleidelijk om meer prijs te geven over de verdere inhoud van het boek, maar ik laat het bij de korte definities van de verschillende soorten en vormen van gehechtheid. Ik nodig je van harte uit om zelf met dit boek aan de slag te gaan; is het niet voor jezelf dan is het wel om patronen te zien bij de mensen die je begeleidt.
Inhoud
De cover bevat een foto van een uitgestoken, open hand (links) die door de ander slechts met de linker wijsvinger contact maakt. Peter A. Levine schrijft het voorwoord {p 11}, daarna volgt de inleiding {p 17}.
Er zijn vijf hoofdstukken: 1. Veilige gehechtheid {p 51}, 2. Vermijdende gehechtheid {p 89}, 3. Ambivalente gehechtheid {p 119}, 4 Gedesorganiseerde gehechtheid {p 153} en 5. Gehechtheidsstijl en liefdesrelaties {p 201}.
Daarna volgen Dankwoord {p 241}, Eindnoten {p 245}, Literatuur {p 253}, Over de auteur {p 267} en Register {p 269} en kent in totaal 288 pagina’s.
Mijn conclusie
Recensie: © Cees van der Boom
Diane legt heel duidelijk en overzichtelijk uit welke soorten hechtingen er zijn. Ze roept je op - misschien wel: daagt je uit - om te onderzoeken welke gehechtheidsaanpassing voor jou geldt en hoopt ook dat haar vragen het verder voor je verduidelijken. Ze zijn niet bedoeld om je in een hokje te duwen {!} zodat je binnen een van de vier omschreven categorieën past. Ze hoopt dat de vragen aan het einde van elk hoofdstuk je helpen om te zien hoe individueel en kneedbaar jouw gehechtheidspatronen kunnen zijn en dat ze soms afhangen van de persoon met wie je omgaat en op wie je gericht bent.
Dat vind ik een waardevolle vaststelling! In de praktijk blijkt soms dat mensen ‘aannemen’ dat een bepaalde soort hechting op allerlei relaties van toepassing is en dat is dus niet het geval. De hechting kan afhankelijk zijn van de persoon met wie je omgaat en dat is waardevol voor jezelf om te onderzoeken. Dat plaatst de ‘problematiek’ in een breder kader.
Een psychiater vertelt mij dat veel mensen ‘worstelen’ met hechtingsproblematiek en dat dit invloed heeft op het mentale en fysieke welzijn. Soms is die impact zo {immens} groot, dat mensen {zware} psychische klachten ervaren; niet meer goed functioneren en zich vervolgens ziek melden.
Het is dus van belang dat mensen die daarmee worstelen dit ook bespreekbaar maken bij bijvoorbeeld huisartsen, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen. Mogelijk kun je - als dit voor jou van toepassing is - ‘er uit komen’ met behulp van dit boek maar het is ook duidelijk dat er mensen zijn die hier hulp bij nodig hebben.
‘Worstel’ je hier dus zelf mee en kom je er niet alleen uit: dan geef ik je ter overweging om actief hulp te zoeken en bijvoorbeeld via je huisarts om een doorverwijzing te vragen.
Voorbeeld: “Door jou moesten we trouwen …” Het kind voelt intuïtief al aan dat ze niet gewenst is en probeert op allerlei mogelijkheden om aandacht, vertrouwen en zorg te krijgen. Moeder kan dat niet aan en de ouders besluiten om haar onder te brengen in het gezin van een hoofdonderwijzer. Een veilige omgeving? Helaas niet, want de hoofdonderwijzer misbruikt haar stelselmatig: ‘ons geheimpje …’
Ze doet wanhopige pogingen om ‘gezien’ te worden en volgt dezelfde opleidingen als haar vader maar dat baat haar niets. Als ze - veel later - verliefd wordt op een partner, ontstaat er een ‘relatie’ die bestaat uit aantrekken en afstoten … Als hij wat afstand lijkt te nemen doet ze er alles aan om aandacht te krijgen maar op het moment dat hij haar die aandacht geeft, stoot ze hem volledig af. De relatie kan dat niet aan en ze blijft alleen en verslagen achter …
Het is een praktijkboek met praktische oefeningen waarin Diane je meeneemt in haar eigen, persoonlijke ervaringen. Ze neemt je mee in het proces om je eigen gehechtheid te onderzoeken, die er aan werken om via nieuwe inzichten en ervaringsoefeningen een verbetering van de verstoringen te ervaren en je gaat voelen wat veilige gehechtheid is. Ze merkt daar wel bij op dat de ene oefening voor jou heilzamer kan zijn dan de andere en welke oefeningen daarvoor nuttig zijn kunnen in de loop van de tijd veranderen. De oefeningen kunnen simpel lijken, maar je mag niet vergeten dat ze bedoeld zijn om een groter proces op gang te brengen. Het gaat er om dat je de deur telkens iets verder kan openzetten, zodat je jezelf en anderen een klein beetje beter kunt gaan begrijpen en helpen.
Ze geeft ook de tip mee dat die oefeningen je op verschillende manieren beïnvloeden. Als je een corrigerende ervaring in gang zet en uiteindelijk krijgt wat je nodig hebt, kun je soms opluchting voelen en een grotere veerkracht ervaren maar het is ook mogelijk dat je die opluchting wel voelt maar dat die een pijnlijk gewaar zijn blootlegt wat er heeft ontbroken.
Als dat zo is, heb je tijd en ondersteuning nodig om te rouwen om dat verlies, voordat je je kunt openstellen voor hulpmiddelen en herstel. Het is vooral belangrijk dat je jezelf toestaat dat die positieve ervaringsoefeningen je beïnvloeden; dat je de ervaring hebt van de gevoelde beleving in je belichaamde en emotionele zelf. Dat proces leidt in de richting van heling en oplossing.
Het is een boek voor mensen die aan een nieuwe relatie beginnen, die bestaande relaties willen verdiepen of die een relatie beëindigen en van die beëindiging willen leren én voor therapeuten die met mensen werken aan problemen met gehechtheid.
Waardering: 5 uit 5.
Van Harte Aanbevolen!
Zelf lezen?
De kracht van gehechtheid
“Het innerlijke vermogen ontwikkelen om diepgaande en bestendige relaties aan te gaan …”
Dr. Diane Poole Heller
ISBN: 978 94 631 6052 0 - 1e druk 2021
Uitgegeven door Uitgeverij Mens!
© Cees van der Boom
Trotse pa van Joanne, Sietske & Irene
Geregistreerd- (RAD) & Gecertificeerd Arbeidsdeskundige (CERT-AD) | Life-coach voor mensen met kanker | Bedrijfsmaatschappelijk werker | MCI Mastercoach | Re-integratiedeskundige | NOLOC erkend Loopbaanprofessional | NOBCO erkend Coach | Storyteller | Spreker | Recensent | Jobcoach | Reiki Master
Auteursrecht © Cees van der Boom
Overname van {delen van} deze publicatie is
uitsluitend mogelijk met uitdrukkelijke toestemming
Bewerking cover: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig
'De kracht van gehechtheid' ~ Dr. Diane Poole Heller | Recensie © Cees van der Boom | © Bewerking: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig
Zie mijn website voor story’s en andere recensies …