De Boetefabriek

Merel van Rooy

 

"De Boetefabriek"

 

"Hoe verkeersboetes steeds meer gingen opleveren (en wie ze moesten betalen)"

 

 

“Het ontsporen van het verkeersboetebeleid is een vergelijkbaar schandaal” { zoals bijvoorbeeld alles dat te maken heeft met de Toeslagenaffaire }.

 

“Het was een systeem dat faalde. Dat { Toeslagenaffaire } was eigenlijk veel erger. Het betekende ook dat hetzelfde systeem ook op andere beleidsterreinen bij ‘normaal’ functioneren extreem onrecht kan veroorzaken.”

 

 

“U bent niet de enige …”

 

Merel begint haar boek met een verwijzing naar een rechtszaak van de rijdende rechter, Mr. Frank Visser: “U heeft enorm gelazer met het CJIB” { uitspraak Mr. Frank Visser } { CJIB = Centraal Justitieel Incasso Bureau; het incassobureau van de overheid en in het boek van Merel aangeduid als ‘De Boetefabriek’}.

Het gaat dan om Michael, die boetes kreeg voor scooters waar hij aan kluste, die niet op de openbare weg kwamen en hij wist niet dat ze dan toch verzekerd moesten zijn. Na ontvangst van de boetes belde hij direct met het CJIB met een betalingsregeling, maar CJIB ging daar niet mee akkoord. Michael: “We zijn nu acht maanden verder en het { boetebedrag } is nu € 15.000.”

Mr. Frank Visser laat dan een pauze vallen en concludeert vervolgens: “u bent niet de enige …” En in deze zaak is Mr. Visser onmachtig, want er is géén oplossing …

 

Voorbereidingen voor een nieuwe wet (1971 ~ 1971)

 

Vic Langenhoff plaatste op 16 oktober 1971 een rouwadvertentie in dagblad De Tijd: “Enkele minuten nadat zij stralend van vitaliteit op weg was gegaan naar school, heeft een dom ongeluk aan alles een eind gemaakt.” Dat ging om zijn zesjarige dochtertje Simone.

De confronterende acties van de actiegroep { Stop de Kindermoord } sloten aan bij een breed gevoeld sentiment en toenmalig minister Westerterp, verantwoordelijk voor verkeer, was sympathisant.

Dit alles leidde er toe dat verkeersveiligheid in de jaren zeventig bovenaan de politieke agenda stond.

 

Algemene Verkeersdienst Rijkspolitie { RP AVD }

 

In mijn optiek was die aandacht er echter al eerder: Onder de bezielende leiding van Kolonel Arie Cornelis {Kees} Vogel – samen met zijn ‘rechterhand’ Jelte van der Heide – start na lange voorbereidingen vanaf 1959 op 1 januari 1962 de Sectie Bijzondere Verkeerstaken {SBV}. In zijn tijd is hij een visionair op het gebied van verkeershandhaving.

Wegens interne politieke gronden mocht bij de oprichting de naam binnen het Korps Rijkspolitie geen ‘dienst’ heten en pas op 1 oktober 1969, na zijn bevordering tot Majoor, wijzigt de naam in Algemene Verkeersdienst {AVD}.

Het publiek ziet hen als de ‘bewakers’ van de autosnelwegen in heel Nederland. De eerste Porsches van de Rijkspolitie waren wit, waardoor de politiemensen al gauw de bijnaam ‘de witte muizen’ meekrijgen.

 

“De witte muizen”

 

Later komen de opvallend reflecterende oranje-witte Porsches op de markt. De Wachtmeesters {de rangen bij de Rijkspolitie zijn anders dan bij de Gemeentepolitie; Wachtmeester is vergelijkbaar met Agent bij de Gemeentepolitie} hebben een (verkeers)handhavende taak en krijgen vanuit de meldkamer vaak de opdracht om naar ongevallen, files of misdrijven te rijden om de verkeersveiligheid te bevorderen.

Zij werken ook actief mee om kettingbotsingen te voorkómen, geven eerste hulp, voeren (verkeerstechnische)controles uit en sporen technische gebreken op. Uiteraard zien zij ook veel tijdens de surveillances.

 

'Beter voorkómen dan genezen ...'

 

Op advies van visionair Kees Vogel ligt de kern van hun werkzaamheden op ‘beter voorkómen dan genezen’ en dat leidt vaak tot meningsverschillen met de leiding, die steeds de nadruk legt op het uitschrijven van boetes.

Juist door deze visie van Kees Vogel ontstaat er een diep respect bij weggebruikers voor deze ‘witte muizen’ omdat zij als het ware ‘verkeersopvoedend’ werken. Menig weggebruiker ‘schrikt’ als die ‘ineens’ een Porsche in de achteruitkijkspiegel ziet.

 

https://ceesvanderboom.nl/politiefotografie/

 

In die jaren was de Rijkspolitie { en ook de politie } vooral verkeersopvoedend actief. Later kreeg de politie de opdracht om vooral verbaliserend actief te zijn en kregen wachtmeesters { Rijkspolitie } en agenten { Gemeentepolitie } quota opgelegd { zij moesten dagelijks een X-aantal boetes uitschrijven }.

 

Onmogelijk onder een boete uitkomen …

 

Zoals Merel beschrijft: “Er gingen { in die tijd } steeds meer stemmen op om de verkeershandhaving te verbeteren. Het moest onmogelijk zijn om onder de boete uit te komen. Bovendien moest het uitschrijven en verwerken van bonnen veel minder capaciteit kosten.

Ook werd het steeds duidelijker dat verkeersovertredingen af blijven doen in het strafrecht niet houdbaar was en dat er een nieuw soort recht nodig was, waardoor boetes zonder tijdrovend strafproces snel, effectief en efficiënt opgelegd konden worden.

Merel beschrijft dat boetes wel proportioneel moesten zijn, oftewel in verhouding moesten staan tot het vergrijp. Uiteindelijk leidde dat in 1985 tot een wetsvoorstel met de benaming ‘Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften’ of wel Wahv en later meer bekend onder de naam ‘wet Mulder.’

 

De commissie stelde voor dat voor het innen van die verkeersboetes het Centraal Justitieel Incassobureau { CJIB } zou worden opgericht en dat dit een toonbeeld zou moeten worden van moderniteit, met als centraal middelpunt het ‘Bekeuringen Afhandeling Systeem { BAS }, dat geheel automatisch alle bekeuringen zou afhandelen.

Mulder pleitte er in die tijd wel voor dat betalen in termijnen mogelijk moest zijn om te voorkómen dat iemand de boete niet zou betalen omdat zij of hij dat niet kón. Tegelijk was het niet de bedoeling dat notoire wanbetalers veel capaciteit zouden kosten, omdat het incassotraject zoveel mogelijk automatisch zou worden ingeregeld, zonder tussenkomst van mensen maar door de computer.

 

De fabriek gaat draaien

 

De wet Mulder werd vanaf 1990 in fasen ingevoerd en het liep gesmeerd. Computers namen het saaie werk over van politieambtenaren, die elders ingezet konden worden. Saillant detail is dat in die tijd boetes vrijwel direct werden betaald en dat de voorgenomen dwangmiddelen nauwelijks werden ingezet.

 

Alles voor de begroting

 

De invoering van de marktwerking, deregulering en liberalisering zorgde er voor dat toenmalig minister Ivo Opstelten startte met dat project en dat in 2001 een nieuwe deurwaarderswet werd ingevoerd door toenmalig staatssecretaris Job Cohen.

Dat betekende dat gerechtsdeurwaarders geen monopolie meer hadden en dat zij vrij moesten concurreren met als gevolg dat CJIB kon kiezen voor het laagst biedende deurwaarderskantoor.

Het leidde er ook toe dat rechtbanken niet langer een vast bedrag kregen, maar betaald werden door het aantal zaken én de politie kreeg een prestatiecontract, waarvan het aantal bekeuringen er één was …

 

Mensen in de gevangenis

 

De registers van het CJIB stonden vol met fouten en mensen met onterechte boetes waardoor mensen in de problemen kwamen. Zij konden slechts bezwaar aantekenen bij de rechtbank, míts { !!! } er ‘zekerheid was gesteld.’ Met andere woorden: mensen moesten éérst de boete betalen en konden dán pas in bezwaar.

Doordat veel mensen daar niet toe in staat waren, duwde het ‘systeem’ mensen verder de afgrond in, door allerlei verhogingen met als laatste stap: ‘gijzeling.’ Dat betekende dat mensen in de gevangenis belandden maar het betekende óók dat de boete alsnóg moest worden betaald.

 

Stopzetting gijzelingen

 

Uiteindelijk werd in de periode 2016 ~ 2020 goedbedoelde reparaties op deze wet ingezet, omdat Den Haag inzag dat gijzelen een duur dwangmiddel was en de maatschappij een hoop geld kostte.

Vanaf 2015 werden betalingsregelingen ingevoerd omdat die meer zouden opbrengen en minder capaciteit zouden kosten.

Tijdens een Interdepartementaal Beleidsonderzoek { IBO } in 2016 werd geconstateerd dat het aantal verkeersboetes de laatste jaren fors was gekelderd maar dat de verkeersveiligheid niet was toegenomen. Een belangrijke reden was 1) dat geld veel te lange tijd leidend was en 2} doordat er was bezuinigd op de politie en er minder boetes werden uitgeschreven …

 

Verhoging van de boetes

 

Vrij recent klaagde het Openbaar Ministerie dat de boetes te hoog zijn die demissionair minister van Justitie, Dilan Yeşilgöz, in haar begroting had staan. Kenmerkende uitspraak was: “… We moesten geld vinden in onze begroting, in de periode dat iedereen geld moest vinden en k had de keuze, ga ik bezuinigen bij politie, bij het Openbaar Ministerie, bij preventie, bij jongeren? Dus ik heb voor de boetes gekozen.”

 

Boetes als sluitstuk van de begroting

 

Ondanks dat ministers dit vaak ontkennen, lijkt het er dus op dat verkeersboetes niet langer te maken hebben met verkeersveiligheid maar simpel weg te maken hebben met de zorg voor een sluitende begroting.

Vaak wordt er gesproken over één Europa. In ‘anwb magazine’ van zomer 2024 staat een mooi overzicht met als titel: ‘Bekeuring in het buitenland.’

Daarin staat vermeld dat als je een overtreding begaat in het buitenland, je de bekeuring gewoon thuis krijgt opgestuurd. ‘Nederland heeft op Europees niveau vergeleken hoge boetebedragen, zeker voor snelheidsovertredingen.’

 

 

Financiën zijn niet alleen nu, maar ook tussentijds, heimelijker, sturend geweest in beleidskeuzes en domineren daarin, omdat er geen centje verloren mag gaan.

Toenmalig minister Ferd Grapperhaus besloot in 2020 de boetes tegen het licht te houden, omdat – volgens hem – boetes in verhouding moesten staan tot de gevaarzetting. De zogenoemde commissie Feiten en Tarieven adviseerde hem daarin en Grapperhaus nam dat dankbaar in ontvangst. Hij liet dat voorstel echter doorrekenen en besloot vervolgens voorstellen niet over te nemen ‘wegens de noodzaak om budgettair neutraal te blijven.’

In mijn optiek een bewijs te meer dat het niet { !!! } gaat om de verkeersveiligheid en de verkeershandhaving maar simpelweg om keiharde cash, ten gunste van de begroting …

Kortom: het leidt er toe dat de uitvoering van deze wet steeds hardvochtiger werd en is zodat kwaadwillende fraudeurs en wanbetalers aangepakt kunnen worden en dat inkomsten en efficiency centraal staan. Niet de burger staat centraal!!!

 

Mijn conclusie

 

 

Er is nog véél meer te lezen in ‘De Boetefabriek.’ Merel heeft een prettige schrijfstijl en haar boek leest gemakkelijk weg. Ik had het in één keer ‘uit’ omdat de materie mij enorm boeit. Daarna las ik het boek nóg een keer om deze recensie te schrijven.

Ergens in haar boek las ik ook haar quote: “Een schandaal dat geen schandaal werd.”

Dat klopt mijns inziens zeer zeker!!!

In tijden van verkiezingen zijn leden van het kabinet en politici uit de Tweede Kamer erg actief om voorlichting te geven en vooral ook om stemmen te ‘ronselen.’

Vervolgens blijkt maar al te vaak dat een wet in eerste instantie ‘goede bedoelingen’ lijkt te hebben maar vervolgens komen er allerlei aanvullingen om ‘het systeem’ en ‘het systeem van de wet’ te beschermen tegen fraudeurs, waardoor de menselijke maat verdwijnt en mensen in grote problemen komen.

Dat is bijvoorbeeld te zien aan het voorbeeld dat Merel aanhaalt met de uitzending van Mr. Frank Visser. Te denken valt ook aan de Participatiewet, die inmiddels fors is uitgebreid, waardoor gemeenten nauwelijks de menselijke maat kunnen toepassen.

CJIB of wel ‘De Boetefabriek’ wil de menselijke maat wel kunnen toepassen, maar is als uitvoeringsorgaan gehouden aan de wet en de wettelijke bepalingen. Dat is dan ook weer typisch een verschil tussen beleidsmakers en uitvoerders.

 

Zijn politici wel welwillend en zijn zij vóór de menselijke maat?!?

 

Kamerleden Michiel van Nispen, Esmah Lahlah en Ismail el Abassi dienden een motie in tijdens een vergadering in de Tweede Kamer.

Citaat:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat er verschillende redenen aan ten grondslag kunnen liggen dat verkeersboetes niet tijdig worden betaald maar deze vervolgens fors worden verhoogd waardoor mensen in de problemen kunnen komen;

constaterende dat verhogingen op het niet betalen van (verkeers)boetes nooit bedoeld zijn als verdienmodel voor de overheid;

verzoekt de regering ervoor te zorgen dat, voordat er wordt overgegaan tot een aanmaning, in eerste instantie een kosteloze betalingsherinnering wordt gestuurd bij het niet betalen van een boete;

verzoekt de regering voorts de aanmanings- en incassokosten bij verkeersboetes fors te verlagen en in lijn te brengen met de toegestane verhogingen van de hoofdsom in andere rechtsgebieden,

en gaat over tot de orde van de dag.

Michiel Van Nispen

Esmah Lahlah

Ismail el Abassi

 

Dit voorstel werd vervolgens in stemming gebracht:

Tegen: PVV, VVD, NSC, D66, BBB, CDA en JA21.

Voor: GroenLinks-PvdA, SP, ChristenUnie, Denk, FvD, PvdD, SGP en Volt.

Het resultaat: de motie is afgewezen!

Terwijl het zo simpel leek: éérst een kosteloze aanmaning naar de verkeersovertreder en daarna de aanmanings- en incassokosten in lijn te brengen met andere rechtsgebieden.

 

Verdienmodel blijft onverkort in stand

 

Kortom: de verkeersboete blijft in volle omvang in stand als verdienmodel om het budget ‘rond’ te krijgen en dat viert hoogtij.

Niet de menselijke maat …

 

Kanttekening

 

Ik voorzie dat er ‘reuring’ blijft bestaan … De actualiteit achterhaalt daarom dit boek een beetje, maar ik begrijp ook terdege dat er op enig moment een ‘punt’ moet komen en het boek ten tonele moet verschijnen.

Misschien dat Merel de nodige toevoegingen kan doen in een 2^e druk?!? Ik ben er van overtuigd dat die er komt ( en misschien ook wel meer ).

 

Beoordeling

 

Dat maakt dat mijn waardering uitkomt op 5 uit 5.

Het boek houdt mij als lezer geboeid en met stijgende verbazing las ik hoe de Wet Mulder in elkaar steekt, wat de achtergronden waren en hoe dit – anno nu – uitpakt.

Zeer gedegen onderzoek en een ‘brei’ van materie wordt duidelijk en zeer leesbaar weergegeven, waardoor ik haar boek in één keer uitlas { zegt ook al iets } en daarna voor een tweede keer voor deze recensie.

 

Waardering: 5 uit 5.

 

Van Harte Aanbevolen!

 

Zelf lezen?

 

De Boetefabriek

‘Hoe verkeersboetes steeds meer gingen opleveren (en wie ze moesten betalen}

Merel van Rooy

ISBN: 978 94 616 4600 2 ~ 1e druk maart 2024

Uitgegeven door vanGennep

 

© Cees van der Boom 

 

In de allereerste plaats ben ik dé Trotse Pa van Joanne, Sietske & Irene en de Trotse Opa van kleindochter Nanou

 

Arbeidsdeskundige | Politiefotograaf | Recensent | Spreker over Psychologie, Ethiek en meer | Storyteller

 

Eerder werkzaam als: | Psychiatrisch Verpleegkundige | Fotograaf Gemeentepolitie Den Haag & Rijkspolitie District Den Haag | Manager HRM | Directeur HRM | Life-Coach voor mensen met kanker | Re-integratiedeskundige | NOBCO erkend Coach | MCI Mastercoach | NOLOC erkend Loopbaanprofessional & Outplacementbegeleider | Bedrijfsmaatschappelijk werker | Jobcoach | 

 

Bewerking cover: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig

 

 

Auteursrecht © Cees van der Boom

Overname van {delen van} deze publicatie is

uitsluitend mogelijk met uitdrukkelijke toestemming