Kwetsbaarheid als kompas
Marijke Leys
"Kwetsbaarheid als kompas ... "
"Leidraad voor de praktijk ..."
Voorwoord
Riet Fiddelaers-Jaspers beschrijft in het voorwoord haar ‘poortwachter’ en de sessie die ze deed met Marijke Leys: “Ik ben wellicht een van de moeilijkste cliënten die je in de praktijk kunt krijgen … Mijn poortwachter reist met me mee en gaat al voor de ingang van de bus staan voordat ik überhaupt bij de bus ben … Marijke eert de poortwachter en benadert die met zachtheid. Ze is belangstellend en vraagt op een empathische manier wat zijn taak is.”
Ze adviseert de lezer om snel in de bus te stappen en te genieten van de wereld die Marijke voor je uitvouwt.
Proloog
Marijke onthult dat ze een tweede boek wil schrijven maar dat haar innerlijke criticus haar tegenhoudt. Zeker als een vriend haar vraagt of ze wel voldoende stof heeft voor een tweede boek …
Tóch zitten de woorden en zinnen al klaar in haar hoofd - een wonderlijk proces - en zet ze - ondanks dat diezelfde criticus vraagt wat ze in godsnaam nog toe te voegen heeft - door.
Ze gelooft oprecht dat we met zijn allen kunnen leren kwetsbaarder te zijn en dat dit ons krachtiger maakt. Daarom dus dit boek …
Inleiding
Marijke verwijst naar Brené Brown en dat het goed is om te durven falen, dat het enkel menselijk is. De fascinerende vraag - die ze zich zelf stelt - is dat er nog een heel groot verschil is tussen weten dat het mag en het daadwerkelijk te doen.
Ze besluit om haar kennis betreffende dit thema op te hangen aan enkele verhalen, omdat die helpend zijn om haar schrijfsels erg levendig te maken en daar haar theoretische kennis in te verweven.
Deel 1 : Pieter - Redders voor het kind in nood
In dit deel beschrijft ze Pieter, een man die vertelt dat zijn kinderen ‘weer weg zijn’ en nu voor twee weken door de zomerregeling. Hij mist ze ontzettend; ervaart elke keer weer dezelfde pijn en vraagt zich af waarom hij daar niet mee kan omgaan.
“Het is gewoon zielig, hoe ik er bij zit.” {p 18}. Marijke ontdekt de grote innerlijke criticus en ook dat hij daarmee een inkijkje geeft in zijn innerlijke ‘bus.’
“Als er één stem is die leidt tot psychisch leiden bij zeer veel mensen, dan is het de innerlijke criticus. Ooit ontstaan om ons te beschermen tegen kritiek van buitenaf, maar uiteindelijk is hij onze ergste scherprechter geworden.” {p 19).
Ze legt uit dat het de favoriete bezigheid van de criticus is om te vergelijken en dat die dat doet met de tóp - het beste van het beste. Je móet excelleren en kunt daardoor geen verzwakking tolereren. Het is juist de kunst om die stem te zien als een signaalgever. Dat is best moeilijk omdat mensen bang zijn om hun onderliggende kwetsbaarheid onder ogen te zien en vooral luisteren naar wat die criticus te zeggen heeft {dat zorgt - over het algemeen - voor een goede voedingsbodem}.
“Hoe luider de stem is, hoe sterker haar vermoeden is dat er behoorlijk wat kwetsende ervaringen aan ten grondslag liggen …” {p 23}.
Pijn en verdriet zijn ingebakken in onze menselijke natuur en juist dát maakt dat mensen er het liefst zo snel mogelijk van weg willen. Het nadeel daarvan is dat zij dan aan de aan de oppervlakte blijven hangen en dat verleidt mensen dan weer tot het geven van advies.
De belangrijkste rode draad in al haar begeleidingen is het opbouwen van de innerlijke dialoog tussen de cliënt en diens gekwetste delen. Die innerlijke dialoog staat symbool voor ‘ruimte’ en die ontstaat als je er niet meer mee samenvalt.
De valkuilen zijn er echter ook: als iemand niet ‘klaar’ is om zijn kwetsbaarheden onder ogen te zien, duiken er heel wat ‘beschermers’ op - die helaas slechts tijdelijk soelaas brengen - die het kind in nood willen helpen om te vluchten, bijvoorbeeld door drankgebruik of door anderen er niet mee lastig te vallen of schaamte {p 31}.
Juist schaamte is een hele hardnekkige ‘beschermer’ en kan leiden tot verstoppen en zwijgen (jezelf van de ander weg bewegen), de ander behagen of het goedmaken (jezelf naar de ander toe bewegen) of de ander beschuldigen en aanvallen (je tegen de ander bewegen) {p 34}.
Aan het einde van deel 1 zie je enkele oefeningen waar je zelf mee aan de slag kunt.
Deel 2 : Isabel - Leren van je ergernissen
Isabel is net 28 geworden en heeft nu een leidinggevende positie bij een multinational en stuurt een tiental mensen aan. Ze worstelt met de mensen in haar team; is gewend om de controle te hebben over zaken; is een harde werker en altijd klaar om zelf verantwoordelijkheid op zich te nemen. Ze beseft dat niet iedereen is zoals zij maar kan niet begrijpen dat er mensen zijn die er de kantjes van aflopen.
Voordat de werkdag begint, is ze zich al aan het ergeren en betrapt zich er op dat ze veel norser is dan vroeger. Marijke ziet tijdens haar intake met Isabel dat er een heel cluster krachtige chauffeurs zitten. Het gaat dan om controle, verantwoordelijk zijn, plichtsbesef, loyaal en harde werker. Al die chauffeurs hebben het stuur goed in handen, maar nu ze in haar nieuwe, leidinggevende taak zit, wordt het voor een aantal van die chauffeurs moeilijker om hun job te doen terwijl ze dat wel dagelijks proberen. Die belangrijke chauffeurs - ook wel primaire subpersonen - hebben haar tot nu toe alleen maar succes gebracht ...
Ze is gretig om met ‘haar bus’ aan de slag te gaan. Marijke krijgt het inzicht dat Isabel een grote adoratie had voor haar vader én dat het moeilijk voor haar is om te zien dat dit ook een impact heeft op haar eigen ontwikkeling. Dat leidt enerzijds tot succes maar zorgt tegelijk ook vandaag voor veel spanning in haar innerlijke bus, waardoor ze vermoedelijk druk legt op haar medewerkers, zoals haar vader dat bij haar ook deed.
Als je dan met ergernissen werkt kun je verschillende stappen zetten. In de situatie van Isabel heeft Marijke het dan over 1. Wie in Isabel ergert zich aan de nonchalance bij Linda? 2. Wat is de onderliggende kwetsbaarheid van die stem? 3. Waar is de ander goed in, wat kun jij wel gebruiken? en 4. Wat is hypothetisch de onderliggende kwetsbaarheid bij de ander? {p 64}. In het daaropvolgende kader gaat Marijke verder in op hoe je kunt komen van ergernis naar verbinding met aansluitend oefeningen bij deel 2 {p 83}.
Deel 3 : Anouk en Tim - Van binding naar verbinding
Anouk en Tim willen eigenlijk niet bij Marijke zijn … Anouk voelt schaamte dat ‘ze’ er zelf niet uit raken en Tim denkt dat het toch al te laat is, want ze maken alleen maar ruzie, samen. Eerst klikt het goed en daaruit volgt diepe vriendschap die uitmondt in liefde.
Ze bieden tegen elkaar op in verwijten en de tegenstellingen worden scherper; er lijkt geen oplossing mogelijk. Ze lijken beiden rationele mensen en zijn gewend om zakelijke beslissingen te nemen op hun werk. Marijke kijkt en onderzoekt dan vervolgens de bindingspatronen {p 90} en legt uit dat elke actie impact heeft op de ander. Die impact raakt iets van binnen waardoor bepaald gedrag ontstaat {p 95}. De manier waarop Tim bepaalde zaken aanvliegt en communiceert heeft impact op Anouk; een negatief bindingspatroon tussen hen beiden kan soms leiden tot relatieschade {p 96}.
Als Marijke dat patroon blootlegt, kunnen ze starten met de zoektocht van binding naar verbinding {p 100} en benoemt vervolgens de drie onderdelen bij werken met bindingspatronen: 1. De vorm van de interactie; 2. De onuitgesproken kwetsbaarheid die het ontstekingsmechanisme is van het bindingspatroon en 3. De brandstof die het vuur van het bindingspatroon doet branden {p 102 ~ 105} met aansluitend oefeningen bij dit deel {p 113}.
Deel 4 : Marijke ~ Zicht op de begeleider
Marijke reflecteert in dit deel op zichzelf en vraagt zich nu af of het altijd ‘zo vlot loopt?’ Haar eigen criticus is niet mals en ze vraagt zich nu af wanner ze gaat schrijven over haar eigen mislukkingen of faalervaringen {p 118}. Ze schrijft in dit deel over patronen waarin zij als begeleider over de patronen waarin zij terecht kan komen en waar zij ook haar supervisanten mee ziet worstelen.
Zij gelooft er in dat het helpt om in de spiegel te kijken en iets van een nuchtere mildheid te ontwikkelen, die rekening houdt met de realiteit. Ze hoopt daarbij dat haar boek in handen komt van mensen die overwegen om in begeleiding te gaan en te beseffen dat de begeleider ook een mens is, met eigen kwetsbaarheden {p 118}.
Ze is van mening dat zij het zich zelf als hulpverlener verplicht acht aan haar vak en aan haar cliënten dat zij haar eigen patronen en mechanismes kent en dat zij weet wie er in haar innerlijke bus zitten. Vervolgens geeft zij een inkijkje in haar eigen, innerlijke bus; haar jeugd en de daaruit voortvloeiende patronen {p 121} en in de negatieve bindingspatronen die er aan het werk zijn {p 124} met ook weer oefeningen aan het einde {p 137}.
Epiloog
In de epiloog vertelt Marijke over een bericht van haar oudste cliënt, een man van 75 jaar, die - zoals hij dat zelf beschrijft - in zijn laatste fase van zijn leven is; over de speedboot toen hij jong was en over zijn roeibootje met zijn rug naar de toekomst en zijn blik op het verleden. De boodschap aan zijn zoon verandert het verleden niet maar wel het heden en de toekomst {p 139}.
Dankwoord
In haar dankwoord bedankt Marijke iedereen die zij als therapeute mocht begeleiden, de mensen van wie zij kon leren, haar collega’s en aan de meelezers van haar boek.
Inhoud
De cover bevat een kompas met vier tekens (in plaats van Noord, Zuid, etc.) en zes verschillende routes met een finish vlag. Het bevat een voorwoord van Riet Fiddelaers-Jaspers, verlies-, hechting- en traumadeskundige {p 5}; een inhoudsopgave {p 9}; een proloog {p 11}; inleiding {p 13}; deel 1 Pieter - Redders voor kind in nood {p 17}; deel 2 Isabel - Leren van je ergernissen {p 47}; deel 3 Anouk en Tim - Van binding naar verbinding {p 87}; deel 4 Marijke - Zicht op de begeleider {p 117}; Epiloog {p 139}; Dankwoord {p 141} en een Inspiratielijst {p 143}.
Mijn conclusie
Recensie - © Cees van der Boom | © Bewerking: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig
Het allereerste dat mij opvalt is dat als ik het boek opensla direct al enkele pagina’s loslaten … Dat verbaast mij en dat ben ik niet van Boom uitgevers gewend! Meestal zijn al hun uitgaves perfect in orde en dat leidt ook tot de vraag: beïnvloedt dat mijn beoordeling en waardering? Ik twijfel daar over maar focus mij op de inhoud van het boek {wel een tip voor de uitgever, overigens om bij een eventuele vervolgdruk daar rekening mee te houden!}.
Dus … terug naar de inhoud: met de titel ‘de kracht van kwetsbaarheid’ suggereert Marijke dat de inhoud gaat over je kwetsbaar opstellen en hoe je dat kunt doen als mens, professional, leider, manager, medewerker, … en hoe je dat {actief} in de praktijk kunt brengen.
Ik hoop niet dat ik nu de innerlijke criticus van Marijke voed, maar de inhoud gaat veel meer over ‘Voice Dialogue’ waar bijvoorbeeld Judith Budde al over schreef in ‘Ik en mijn ikken.’
Dat leidt tot de vraag: waarom dan dit boek? Marijke hangt haar theorie op aan drie verhalen: die van Pieter, die van Isabel en die van Anouk en Tim. Ik kan mij voorstellen dat zij véél meer cliënten heeft en ik vraag me af waarom zij zich beperkte tot slechts deze drie. Ik zou het aanbevelen als zij de verhalen van meer cliënten - en dus meer praktijkvoorbeelden - gebruikt om haar theorie toe te lichten. Daardoor wordt - opnieuw naar mijn mening - het boek ‘rijker’ en laat het méér zien dan nu het geval is en dat vind ik - oprecht - jammer {en voor mij ook een gemiste kans}. Als je die dan cursief plaatst, valt ook meer samenhang te zien tussen die praktijkvoorbeelden en haar theorie.
Het verhaal van Pieter {deel 1} las ik drie keer. Het gaat dan over zijn mentale welzijn in combinatie met zijn fysieke welzijn als hij ‘vlucht’ in alcohol {angstreactie}. Zij benadert dit dan vanuit het perspectief van de innerlijke criticus {de poortwachter} op basis van de voice dialogue. Als ik het vanuit een ander perspectief bekijk, zou je kunnen concluderen dat Pieter juist verlatingsangst heeft als hij zijn kinderen niet ziet en bindingsangst {door die innerlijke criticus} als zij wel bij hem zijn, zoals beschreven in De kracht van gehechtheid van Dr. Diane Poole Heller.
Daardoor rijst bij mij opnieuw de vraag: waarom dit boek? Mijn antwoord is tweeledig: als je de methodiek van de voice dialogue niet kent is het zeker aan te bevelen maar als je de methodiek al wel kent: wat brengt dit boek je dan? De {schaarse} praktijkvoorbeelden geven wel een helder voorbeeld van de methodiek.
In het verhaal van Isabel verwijst Marijke {p 60} dat als je meer wilt weten over de finesses van Voice Dialogue naar ‘Coachen met Voice Dialogue’ van Judith Budde en Karin Brugman. Enerzijds begrijpelijk; anderzijds ook opmerkelijk: Marijke is toch degene die nu in dit boek schrijft over Voice Dialogue?!? Waarom dan niet ook die finesses in dit boek?!?
In haar inleiding schrijft ze zelf dat het een lastige vraag is voor wie zij dit boek schrijft: voor de hulpverlener? Of voor iedereen? Zelf vult ze dit in door te stellen dat dit boek geschikt is voor professionele hulpverleners en begeleiders, zonder onderscheid te maken tussen coaches en hulpverleners.
Aanvullend schrijft ze dat het toegankelijk is voor iedereen die interesse heeft in persoonlijke ontwikkeling. Ze gebruikt het woord begeleider dat staat voor de coach, psycholoog, therapeut en hulpverlener.
Afgezien daarvan is het een leesbaar boek maar voor mij dus met enkele kritische {en vooral opbouwend bedoelde} kanttekeningen …
Waardering: 3,5 uit 5.
Van Harte Aanbevolen!
Zelf lezen?
Kwetsbaarheid als kompas
“Leidraad voor de praktijk”
Marijke Leys
ISBN: 978 90 244 3855 6 – 1e druk 2021
Uitgegeven door Boom uitgevers Amsterdam
© Cees van der Boom
Trotse pa van Joanne, Sietske & Irene
Geregistreerd- (RAD) & Gecertificeerd Arbeidsdeskundige (CERT-AD) | Life-coach voor mensen met kanker | Bedrijfsmaatschappelijk werker | MCI Mastercoach | Re-integratiedeskundige | NOLOC erkend Loopbaanprofessional | NOBCO erkend Coach | Storyteller | Spreker | Recensent | Jobcoach | Reiki Master
Bewerking cover: Remko van Rijthoven ~ Vormzinnig
Meer recensies en storytelling op mijn website